Smita's Blog

 *❀ ३१ ऑगस्ट ❀* *शिक्षणतज्ञ मारिया माँटेसरी जन्मदिन* जन्म - ३१ ऑगस्ट १८७० (इटली) स्मृती - ६ मे १९५२ (हॉलंड) मारिया माँटेसरी या प्रसिद्ध इटालियन शिक्षणतज्ञ, शारीरविज्ञ व माँटेसरी शिक्षण पद्धतीची जनक. त्यांचा जन्म इटलीतील क्याराव्हाले या गावी मध्यमवर्गीय सुशिक्षित कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील राज्यसंचालित उद्योगांचे संचालक होते. माँटेसरी यांची वाढ होत असताना इटली मध्ये स्त्रीयांच्या सामाजिक भूमिकेबद्दल रूढीवादी मूल्ये बजावली गेली. त्यामुळे त्यांचे कुटुंब गाव सोडून रोमला गेले. स्त्री शिक्षणाला बंदी असताना त्यांनी वयाच्या चौदाव्या वर्षी तेथील मुलांच्या तांत्रिक शिक्षण संस्थेत प्रवेश घेतला. त्या ठिकाणी त्यांनी गणित विषयातील योग्यता आणि विज्ञानात विशेषत: जीवशास्त्रातील हितसंबंध विकसित केले. इटली देशात सार्वजनिक शाळेत जाणारी पहिलीच मुलगी असा त्यांचा नावलौकिक आहे. त्यामुळे घरातील व बाहेरील लोकांच्या टीकेला लहानपणापासूनच त्यांना तोंड द्यावे लागले. १८९६ मध्ये त्यांनी रोम विद्यापीठाची वैद्यकाची पदवी मिळविली; मात्र त्यांना अभियंता होण्याची इच्छा होती. वैद्यकाची पदवी मिळविणाऱ्या इटलीतील त्या पहि...

 *@ २६ ऑगस्ट @* *महिला समानता दिवस* न्यूजीलैंड दुनिया का पहला देश है, जिसने 1893 मे 'महिला समानता' की शुरुवात की। अमरीका मे 26 अगस्त 1920 को 19 वे संविधान संशोधन के माध्यम से पहली बार महिलाओं को मतदान का अधिकार मिला। इसके पहले वहाँ महिलाओं को द्वितीय श्रेणी नागरिक का दर्जा प्राप्त था। महिलाओं को समानता का दर्जा दिलाने के लिए लगातार संघर्ष करने वाली एक महिला वकील बेल्ला अब्ज़ुग के प्रयास से 1971 से 26 अगस्त को 'महिला समानता दिवस' के रूप में मनाया जाने लगा। भारत में आज़ादी के बाद से ही महिलाओं को वोट देने का अधिकार प्राप्त तो था, लेकिन पंचायतों तथा नगर निकायों में चुनाव लड़ने का क़ानूनी अधिकार 73 वे संविधान संशोधन के माध्यम से स्वर्गीय प्रधानमंत्री राजीव गाँधी के प्रयास से मिला। इसी का परिणाम है की आज भारत की पंचायतों में महिलाओं की 50 प्रतिशत से अधिक भागीदारी है। भारत ने महिलाओं को आज़ादी के बाद से ही मतदान का अधिकार पुरुषों के बराबर दिया, परन्तु यदि वास्तविक समानता की बात करें तो भारत में आज़ादी के इतने वर्ष बीत जाने के बाद भी महिलाओं की स्थिति गौर करने के लायक है।  यहा...

 *@ २३ ऑगस्ट @* *हॅशटॅग दिन (Hashtag Day)* २३ ऑगस्ट हा हॅशटॅग दिन म्हणून साजरा करण्यात येतो. ट्विटरवर २००७ मध्ये क्रिस मेसीना ने हॅशटॅगचा प्रथम वापर सुरू केला. २३ ऑगस्ट २००७ साली १२ वाजून २५ मिनिटांनी प्रसिद्ध सोशल टेक्नॉलॉजी एक्स्पर्ट क्रिस मसिना ने “how do you feel about using #(pound) for groups. As in #barcamp [msg]?” असं ट्विट केलं आणि तिथूनच सोशल मीडियावर हॅशटॅग ट्रेंडिंग ची सुरुवात झाली. थोडंसं तांत्रिक बोलायचं झालं तर या हॅश चिन्हाचा '#' उपयोग तंत्रज्ञानाच्या जगातला १९७८ मध्ये 'सी प्रोग्रामिंग' या संगणक प्रोग्रामिंग च्या भाषे पासून ज्ञात आहे. या भाषेचे निर्माते डेनिस रिची यांनी '#' सिम्बॉल चा उपयोग सी या भाषेत केला होता जो आजही केला जातोच याशिवाय इतरही अनेक प्रोग्रामिंग लँग्वेज मध्ये '#' चे वेगवेगळे उपयोग आहेत. पुढे हे हॅशटंग स्थानिक भाषा मध्येही रुढ झाले.  हॅशटॅग हा प्रकार सर्वप्रथम ट्विटरच्या माध्यमातून सर्वत्र लोकप्रिय झाला. त्यानंतर तो आता फेसबुक, इन्स्टाग्राम अशा इतर सोशल नेटवर्क वर देखील लोकप्रिय होताना दिसत आहे.  सोशल नेटवर्किंग साईटवर एखा...

 *@ १ ऑगस्ट @* *जागतिक स्तनपान सप्ताह* जागतिक स्तनपान सप्ताह १ ऑगस्ट ते ७ ऑगस्ट असा साजरा केला जातो. सप्ताहाच्या निमित्ताने स्तनपानाचे आई व मुलाच्या आरोग्याला होणारे फायदे याविषयी अधिक माहिती जाणून घेऊ. प्रत्येक स्त्रीच्या आयुष्यातील महत्वाचा क्षण म्हणजे तिचे स्त्रीत्व पूर्ण करणारे तिचे मातृत्व. मूल जन्माला आल्यानंतर आईने पाजलेले दूध हे तिच्या शिशु साठी अमृतासमान असते. आईच्या स्तनातून स्रवणाऱ्या पहिल्या दुधातून मिळणारे पोषणघटक आई आणि मुलाच्या आरोग्यासाठी त्याचा होणारा फायदा याची तुलना कशाशीच केली जाऊ शकत नाही. ककून फर्टिलिटी IVF कन्सल्टंट डॉ. राजलक्ष्मी वालावलकर यांच्या मते, स्तनपानाने मिळणारे दूध हे  नक्कीच एक उत्तम पोषणमूल्ये असणारे आहे जे नवजात शिशुला अन्य कोणत्याच बाहेरील दुधातून मिळू शकणार नाही. स्तनपान हे आईच्या आरोग्यासाठी हि लाभदायक आहे.  *स्तनपानाचे मातांना होणारे फायदे* *१)* कर्करोगाचे प्रमाण कमी होते - आजच्या धावपळीच्या युगात प्रत्येक माता हि आपल्या नवजात शिशुला पुरेसे स्तनपान करू शकते का हा केवळ प्रश्नच आहे. परंतु ज्या माता स्तनपान करतात त्यांना स्तनाचा कर्करो...

 *■ ऑगस्ट मध्ये दिसणार दोन सुपरमून* *■ पहिला दिसणार आज १ ऑगस्ट रोजी* *■ तर दुसरा ३० ऑगस्ट या दिवशी* *संकलन : मिलिंद पंडित, कल्याण* यासवेळी ऑगस्ट २०२३ मध्ये दोन सुपरमून पाहायला मिळतील. यातील पहिला चंद्र १ ऑगस्टला म्हणजेच आज दिसणार आहे. त्याला स्टर्जन मून असेही म्हणतात. ३० ऑगस्टला दिसणारा सुपरमून ब्लू मून म्हणूनही ओळखला जातो. ऑगस्ट हा स्कायवॉचर्ससाठी एक चांगली संधी चालून आली आहे. कारण या महिन्यात एक नव्हे तर दोन पूर्ण चंद्र दिसणार आहेत. आणि हे दोन्हीही सूपरमून आहेत. यापैकी पहिला पौर्णिमा १ ऑगस्ट रोजी दिसेल, ज्याला स्टर्जन मून म्हणून ओळखले जाते. सुपरमून असल्याने, हा चंद्र सामान्य पौर्णिमेच्या चंद्रापेक्षा थोडा मोठा आणि तेजस्वी दिसतो, ज्यामुळे त्याचे तो सहजरित्या पाहता येतो. *सुपरमून' म्हणजे काय?* 'सूपरमून' ही एक खगोलीय घटना आहे. पौर्णिमेच्या दिवशी जेव्हा पृथ्वी आणि चंद्राचे अंतर कमी असते तेव्हा आपल्याला 'सूपरमून' दिसतो. पृथ्वी आणि चंद्राचे सरासरी अंतर हे ३,८४,४०० किमी असते पण 'सुपरमून' ज्या दिवशी दिसणार त्या दिवशी हे अंतर जवळपास ३,७०,००० किमी असते. त्यामुळे आपल...

 *❀ १ ऑगस्ट ❀* *साहित्यरत्न अण्णाभाऊ साठे जयंती* जन्म - १ ऑगस्ट १९२० (वाळवा,सांगली) स्मृती - १८ जुलै १९६९ (मुंबई) तुकाराम भाऊराव साठे हे अण्णा भाऊ साठे म्हणून ओळखले जाणारे एक मराठी समाज सुधारक, लोककवी आणि लेखक होते. त्यांचे लेखन सामाजिक आणि राजकीयदृष्ट्या कृतीशीलतेवर आधारलेले होते. साठे हे मार्क्सवादी आंबेडकरवादी प्रवृत्तीचे होते, सुरुवातीला त्यांच्यावर साम्यवादाचा प्रभाव होता पण नंतर ते आंबेडकरवादी झाले. त्यांचा जन्म सांगली जिल्ह्यातील वाळवा तालुक्यातील वाटेगाव या गावी झाला. त्यांच्या वडीलांचे नाव भाऊराव साठे व आईचे नाव वालुबाई साठे होते. साठे हे शाळेत शिकलेले नाही, केवळ दीड दिवस ते शाळेत गेले नंतर तेथील सवर्णांद्वारे होणाऱ्या भेदभावामुळे त्यांनी शाळा सोडून दिली. त्यांनी दोन लग्न केलीत, त्यांची पहिली पत्नी कोंडाबाई साठे तर दुसरी जयवंता साठे ह्या होत. त्यांना एकूण तीन अपत्ये होती; मधुकर, शांता आणि शकुंतला. साठे पहिल्यांदा कॉ. श्रीपाद अमृत डांगे यांच्या कम्युनिस्ट विचारसरणीने प्रभावित झाले. १९४४ मध्ये दत्ता गवाणकर आणि अमर शेख या शाहिरांच्या सोबत त्यांनी लालबावटा कला पथक स्थापन केले....

 *✹ १ ऑगस्ट ✹* *लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक स्मृतिदिन* जन्म - २३ जुलै १८५६ (रत्नागिरी) स्मृती - १ ऑगस्ट १९२० (मुंबई) टिळक फक्त चांगले संपादकच नव्हते तर संस्कृत, गणित, खगोलशास्त्र या विषयांचे मान्यताप्राप्त अभ्यासकपण होते. त्यांची दोन पुस्तके 'ओरायन' आणि 'आर्क्टिक होम ऑफ वेदाज' या त्यांच्या, अत्यंत क्लिष्ट विषय अभिनव व नाविन्यपूर्ण प्रकारे हाताळण्याच्या क्षमतेची उत्तम उदाहरणे आहेत. आर्क्टिक हे आर्यांचे मूळ वसतीस्थान आहे असा निष्कर्ष यामध्ये त्यांनी मांडला आहे. त्यांचे तिसरे पुस्तक 'गीतारहस्य' यात त्यांनी भगवद्‌गीतेतील कर्मयोगाची समीक्षा मांडली आहे. टिळकांनी आगरकर, चिपळुणकर आणि इतर सहकार्यांच्या मदतीने १८८१ साली केसरी व मराठा ही वृत्तपत्रे सुरू केली. यापैकी केसरी मराठीतून प्रसिद्ध होत होते तर मराठा हे इंग्रजीमधून. केसरीचा मुख्य उद्देश अलिप्त भारतीय समाजाला भोवताली घडणाऱ्या घटनांचा निरपेक्ष अहवाल देणे हा होता.  केसरी मधून त्या काळातील राजकीय आणि सामाजिक विषयांवर भाष्य तसेच समकालीन मराठी साहित्याची परिक्षणे प्रकाशित होत असत. मराठा वृत्तपत्र हे मुख्यत: शिक्षित भारतीय सम...