१ ऑगस्ट ✹* *लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक स्मृतिदिन*

-

 *✹ १ ऑगस्ट ✹*

*लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक स्मृतिदिन*


जन्म - २३ जुलै १८५६ (रत्नागिरी)

स्मृती - १ ऑगस्ट १९२० (मुंबई)


टिळक फक्त चांगले संपादकच नव्हते तर संस्कृत, गणित, खगोलशास्त्र या विषयांचे मान्यताप्राप्त अभ्यासकपण होते. त्यांची दोन पुस्तके 'ओरायन' आणि 'आर्क्टिक होम ऑफ वेदाज' या त्यांच्या, अत्यंत क्लिष्ट विषय अभिनव व नाविन्यपूर्ण प्रकारे हाताळण्याच्या क्षमतेची उत्तम उदाहरणे आहेत. आर्क्टिक हे आर्यांचे मूळ वसतीस्थान आहे असा निष्कर्ष यामध्ये त्यांनी मांडला आहे. त्यांचे तिसरे पुस्तक 'गीतारहस्य' यात त्यांनी भगवद्‌गीतेतील कर्मयोगाची समीक्षा मांडली आहे. टिळकांनी आगरकर, चिपळुणकर आणि इतर सहकार्यांच्या मदतीने १८८१ साली केसरी व मराठा ही वृत्तपत्रे सुरू केली. यापैकी केसरी मराठीतून प्रसिद्ध होत होते तर मराठा हे इंग्रजीमधून. केसरीचा मुख्य उद्देश अलिप्त भारतीय समाजाला भोवताली घडणाऱ्या घटनांचा निरपेक्ष अहवाल देणे हा होता. 


केसरी मधून त्या काळातील राजकीय आणि सामाजिक विषयांवर भाष्य तसेच समकालीन मराठी साहित्याची परिक्षणे प्रकाशित होत असत. मराठा वृत्तपत्र हे मुख्यत: शिक्षित भारतीय समाजासाठी होते. त्यामध्ये देश-विदेशातील घटना व त्यावरील भाष्य छापून येत असे. दोन्ही वर्तमानपत्रे भारतीयांमध्ये तात्काळ प्रसिद्ध झाली. १८८२ च्या शेवटापर्यंत केसरी हे भारतातील सर्वाधिक खप असलेले प्रादेशिक वर्तमानपत्र बनले. १८९३ मध्ये त्यांनी जुन्या काळापासून प्रस्थापित गणेशोत्सवाचे नव्या स्वरूपात पुनरूज्जीवन केले. हिंदूं मध्ये घराघरांत गणेशोत्सव अनेक शतकांपासून साजरा केला जात असे. पण टिळकांनी त्याला एका दहा दिवस चालणाऱ्या सामाजिक महोत्सवाचे स्वरूप दिले. यामागे त्यांचे दोन उद्देश होते. एक म्हणजे या उत्सवाने ब्रिटिश-विरोधी मतप्रचारासाठी एक व्यासपीठ उपलब्ध करून द्यावे आणि दुसरे म्हणजे याद्वारे हिंदू समाज जवळ येऊन त्यांच्यातील एकोपा वाढीस लागावा. 


सुरुवातीला आगरकरांकडे 'केसरी' चे संपादकपद तर टिळकांकडे 'मराठा' या इंग्रजी नियतकालिकाची संपादकीय जबाबदारी होती. तरीही टिळकांचे अग्रलेख या काळातही 'केसरी' त प्रसिद्ध होत होतेच. पुढे दोघांत तात्त्विक मतभेद झाले आणि टिळकांनी कर्जासह 'केसरी' चे संपादकपद स्वत:कडे घेतले. तेव्हापासून त्यांच्या मृत्यू पर्यंत टिळकांचे अग्रलेख हाच 'केसरी' चा आत्मा होता. १८८१ ते १९२० या चाळीस वर्षांच्या काळात टिळकांनी ५१३ अग्रलेख लिहिले. सरकारचे डोके ठिकाणावर आहे काय, उजाडले पण सूर्य कुठे आहे, टिळक सुटले पुढे काय, प्रिन्सिपॉल शिशुपाल की पशुपाल, टोणग्याचे आचळ, हे आमचे गुरुच नव्हेत, बादशहा ब्राह्मण झाले; हे त्यांचे काही प्रसिद्ध अग्रलेख आहेत. 



Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

English Core Grade 12 th Syllabus

-
Image
  Prescribed Books 1. Flamingo: English Reader published by National Council of Education Research  and Training, New Delhi (Prose) 1)  The Last Lesson Lost Spring Deep Water 2)  The Rattrap  3) Indigo 4) Poets and Pancakes  5)  The Interview 6) Going Places (Poetry) 1) My Mother at Sixty-Six  2) Keeping Quiet 3) A Thing of Beauty  4) A Roadside Stand 5) Aunt Jennifer’s Tigers 2. Vistas: Supplementary Reader published by National Council of Education Research and Training, New Delhi 1) The Third Level  2) The Tiger King 3) Journey to the End of the Earth 4) The Enemy 5) On the Face of It Memories of Childhood 6) The Cutting of My Long Hair 7) We Too are Human Beings
Read more

CBSE Class 12th Flamingo Poem My Mother at Sixty-Six

-
Image
  Theme of My Mother at Sixty-Six Ageing and the bond between a mother and her child are the themes in the poetry “My Mother at Sixty-Six”. The poem reflects on their strong bond and affection while describing the speaker’s observations of their mother’s physical and emotional changes as she ages. Summary my mother at sixty six This is a touching poem written by Indian poet Kamla Das who wrote under the pen name of ‘Madhavikutty’. In this poem, she describes her feeling of love and attachment towards her ageing mother. Once the poet went to visit her mother. She was on her way back to the the airport to return to Cochin. She looked at her mother who was seated beside her in the car. Her mother had dozed off to sleep and her ageing face – was smoky in colour like ash. Her mouth was open and she resembled a dead body. The poet realized that her mother was old. She felt pain and sympathy for her. Her mother needed love, affection and care. In order to come out of the gloom, the poet s...
Read more

CBSE Class 11th English Chapter 1 The Portrait of a Lady

-
Image
  The Portrait of a Lady Summary In English In ‘The Portrait of a Lady’, Khushwant Singh has given an account of his grandmother. He draws a life-like portrait. She was very old. Her face was wrinkled. Her hair was white. It was hard to believe that once she had been young and pretty. His grandfather’s picture hung above the mantelpiece in the drawing room. He wore a big turban. His clothes were loose. He looked at least a hundred years old. It was hard to believe that he had once a wife or children. Khushwant Singh’s grandmother was a short lady. She was fat and slightly bent. She couldn’t walk straight. She hobbled about the house. She had to keep one hand on her waist. It was to balance her stoop. In the other she held a rosary. She was always telling the beads. Her lips constantly moved in prayer. She put on white clothes. Her silver locks scattered over her pale face. She looked like snowy mountains in winter. She was a picture of peace and contentment. She was very old. Perha...
Read more